Door Dimitri Quist en Enrico Lammers
De Omgevingswet: een transformatie in milieuregelgeving
In november 2023 waren we aanwezig bij een netwerkbijeenkomst over chemische recycle van plastic. Naast presentaties over research in dit vakgebied en technologie, kwam ook een jurist aan het woord die over gerelateerde wetgeving sprak. Want, zoals vaak, loopt de ontwikkeling voor op de wetgeving. Is plastic nou afval of een grondstof?
De discussie die wordt gevoerd is wanneer je een stof als afval moet behandelen en wanneer niet. Als een afvalstof niet meer bestempeld wordt als afval, krijgt het de “end of waste” status en gelden andere regels als voor afval.
Als vanzelf kwam in de presentatie van deze jurist de omgevingswet naar voren. Deze omgevingswet is per januari van dit jaar ingegaan en combineert een aantal andere wetten. In het kader van “leuker kunnen we het niet maken maar wel moeilijker”, werd met het nodige cynisme uitgelegd dat de omvang van deze nieuwe wet dusdanig was dat uitprinten geen optie was. We willen in deze blog een poging wagen om de veranderingen ten opzichte van de BRZO wetgeving samen te vatten, zodat je op hoofdlijnen weet wat er veranderd is.
De Omgevingswet brengt nieuwe kansen, maar vereist een grondig begrip van de nieuwe structuur
BRZO en de Omgevingswet
De introductie van de Omgevingswet per januari 2024 markeert een significante verschuiving in hoe bedrijven omgaan met milieuwetgeving. Met een focus op decentralisatie, integreert de nieuwe wetgeving een lappendeken van regels in één coherent systeem, met als doel de regelgeving te vereenvoudigen en ruimte te maken voor lokale nuances. Echter, zoals een oud Nederlands spreekwoord zegt: “Nieuwe bezems vegen schoon, maar de oude kennen alle hoeken en gaten.” Hetzelfde geldt voor de Omgevingswet; het brengt nieuwe kansen, maar vereist een grondig begrip van de nieuwe structuur.
Voor bedrijven die onder de Besluit Risico Zware Ongevallen (BRZO) vallen, is het essentieel om te begrijpen hoe de nieuwe wetgeving de huidige praktijken beïnvloedt. Ondanks dat de kernverplichtingen grotendeels ongewijzigd blijven, introduceert de Omgevingswet nieuwe terminologie en aanpassingen in het rapportageproces. BRZO-bedrijven worden nu ‘Seveso-inrichtingen’, genoemd naar het Italiaanse stadje dat getroffen werd door een chemische ramp in 1976. Deze naamswijziging reflecteert de verbinding met de Europese Seveso-richtlijn, die als doel heeft om zowel mens als milieu te beschermen tegen industriële ongevallen.
Het Nieuwe Normaal: Milieubelastende Activiteit (MBA)
In het hart van de Omgevingswet staat het concept van ‘milieubelastende activiteit’ (MBA). Dit vervangt het oude ‘inrichting’-begrip en creëert een directe link met de fysieke impact van een activiteit. De wetgeving vereist dat bedrijven deze MBA’s identificeren en passende maatregelen treffen voor het voorkomen en beperken van milieu-impact.
De Omgevingswet definieert een milieubelastende activiteit als:
‘een activiteit die nadelige gevolgen voor het milieu kan veroorzaken, niet zijnde een lozingsactiviteit op een oppervlaktewaterlichaam of een lozingsactiviteit op een zuiveringtechnisch werk of een wateronttrekkingsactiviteit’.
De rijksregels voor milieubelastende activiteiten staan in het Bal (besluit activiteiten leefomgeving). Voor milieubelastende activiteiten die niet in het Bal zijn aangewezen, gelden geen algemene rijksregels. Voor die activiteiten kunnen decentrale overheden regels stellen, bijvoorbeeld in het omgevingsplan.
Chemische Recycling: Afval of Grondstof?
Een sector die nauwlettend de ontwikkelingen rond de Omgevingswet volgt, is de chemische recyclingindustrie. Het verwerken van plastic afval tot nieuwe grondstoffen via processen zoals pyrolyse en gasificatie staat centraal in de transitie naar een circulaire economie. De classificatie van plastic als afval of als grondstof heeft aanzienlijke implicaties voor de regelgeving en economische waardeketen van gerecycleerde producten. In de context van chemische recycling, is het essentieel om de plaatsing van gerecycleerde moleculen in de plastic waardeketen te begrijpen. Zoals geïllustreerd in een recente publicatie van CE Delft, is de route die deze moleculen volgen van invloed op hun marktwaarde en de wettelijke status van de output van het recyclingproces.
Bron: “Impacts of allocation rules on chemical recycling”, CE Delft, May 2023 Publication code: 23.230135.075
Participatie en Transparantie: Het Digitale Stelsel Omgevingsrecht (DSO)
De winstpunten zijn:
- Betere basis voor integrale besluitvorming onder de Omgevingswet
- Groter gebruiksgemak
- Meer inzicht in het omgevingsrecht
- Snellere en betere besluitvorming
- Betere juridische houdbaarheid van besluiten
- Minder onderzoek nodig bij nieuwe initiatieven
De Specifieke Zorgplicht: Eigen Verantwoordelijkheid
Ondanks de veranderingen, blijft het doel van de BRZO en de nieuwe Omgevingswet consistent: het waarborgen van de veiligheid en het beschermen van het milieu. Dit vereist een nauwe samenwerking tussen bedrijven, toezichthouders en andere belanghebbenden. De handhaving van de wet blijft een cruciaal element, waarbij bedrijven proactief moeten blijven in het naleven van de regels.
Conclusie: Een Nieuw Tijdperk van Milieuregelgeving
De Omgevingswet opent een nieuw hoofdstuk voor milieuregelgeving in Nederland. Bedrijven, in het bijzonder die in de chemische recycling en BRZO-sectoren, moeten zich aanpassen aan deze nieuwe realiteit. Met de focus op decentralisatie, verantwoordelijkheid en participatie, is het van cruciaal belang dat bedrijven zich voorbereiden op de veranderingen, hun processen bijwerken en hun milieubeleid afstemmen op de nieuwe vereisten. Door dit te doen, zullen ze niet alleen voldoen aan de wet, maar ook bijdragen aan een duurzamere toekomst.
Geef een reactie