We hebben laatst een nieuwe tuinset aangeschaft, maar ik heb er nog geen moment in gezeten. Met het mooie weer van een aantal weken geleden kwam namelijk ook de noodzaak om alle schilderwerk van het huis weer eens na te lopen. Meestal doe ik dat om de drie jaar, maar nu bleek het alweer langer geleden te zijn. Helaas, waar ik dacht even met een “likkie verf” klaar te zijn, blijkt dat ik delen van de kozijnen moet laten vervangen omdat het hout verrot is. Een onverwachte strop qua tijd en geld. Als ik me aan het interval had gehouden door om de drie jaar alles weer even te schilderen had ik nu snel klaar geweest.
Wat is goed onderhoud?
Goed onderhoud is dus van belang om je spullen in de staat te houden waarin ze horen te zijn. De vraag is alleen wat is goed onderhoud? Bij mijn kozijnen kan je goed het verschil zien: door om de drie jaar te schilderen voorkom ik dat door weer en wind houtrot kan optreden. Dit type onderhoud wordt preventief onderhoud genoemd. Het achteraf repareren, of corrigeren, van iets dat al kapot is gegaan wordt correctief onderhoud genoemd. In de chemische industrie is onderhoud om diverse redenen van levensbelang voor een fabriek. Enerzijds heb je daar natuurlijk het kostenaspect: het onverwacht stilstaan van een continu productieproces kost goudgeld. Stel dat een fabriek 50 ton/uur aan product maakt tegen een kostprijs van 500 €/ton, dan kost een dag stilstand, alleen al op basis van kostprijs, zo’n 600.000 €. Verder worden de processen vaak onder hoge druk en temperatuur bedreven en met chemicaliën die niet in de atmosfeer terecht horen te komen vanwege hun giftige, brandbare en/of explosieve eigenschappen. Een onverwachte storing of lekkage in het proces kan dan tot een gevaarlijk situatie leiden. Voorkomen is ook hier dus beter dan genezen. Toch is het niet zo vanzelfsprekend dat er veel aan onderhoud wordt uitgegeven. Nou ja, uitgegeven misschien wel, maar de vraag is of dit aan het juiste type onderhoud wordt besteed. Onderhoudskosten worden inderdaad vooral als kosten gezien en er wordt doorgaans bij de jaarlijkse budgetrondes flink in het onderhoudsbudget gesneden.
De badkuipcurve nader beschouwd
In de jaren ’70 leefde men in de veronderstelling dat het verloop van storingen in een proces een min of meer vast patroon volgde: bij het in gebruik nemen was de kans op storingen relatief hoog (door de “kinderziektes”), waarna de kans op storingen gedurende de levensduur van het apparaat omlaag ging en ongeveer even hoog bleef tot de levensduur voorbij was. Daarna werd een sterke toename gezien van de kans op storingen. Als dit in een grafiek wordt uitgezet waarbij de kans op storingen wordt uitgezet tegen de tijd ontstaat de volgende “foutcurve”. Dit wordt ook wel de badkuipcurve genoemd (Ummhh, nog nooit zó naar gekeken eigenlijk…). Men leefde lang in de veronderstelling dat wanneer een onderdeel dat vlak voordat de levensduur eindigde vervangen werd (preventief ), de kans op storingen deed afnemen. En guess what? Dat gebeurde dus niet. Sterker nog, de hoeveelheid storingen nam toe. Vanuit de vliegtuigindustrie is men faalkansen van verschillende soorten onderdelen gaan onderzoeken. Wat bleek: er was niet één type foutcurve, maar zes verschillende. 
O
nder de loep
Een van de mogelijkheden is voorspellend, predictief onderhoud: voordat een echte storing optreedt geven de meeste storingen vooraf een soort waarschuwing dat ze gaan optreden: trillingen of temperaturen die bijvoorbeeld gaan toenemen voordat een lager de geest gaat geven. Het meten en registreren van deze waarden zal dus nuttige informatie geven wanneer het tijd wordt om een onderdeel te vervangen. Het allerbeste is om van belangrijke en kritische apparaten in een proces met een team van verschillende specialisten met een verschillende achtergrond (onderhoud, productie, instrumentatie en procestechnologie) te beoordelen wat het gevolg is als een bepaald apparaat uitvalt en hoe dat kan gebeuren. Per type storing dient dan te worden bekeken wat voor soort onderhoudsstrategie het beste kan worden toegepast en of een apparaat misschien dubbel moet worden uitgevoerd. Als bijvoorbeeld een koelwaterpomp wordt bekeken die de koeling voor een reactor verzorgt, zal het uitvallen van die pomp tot gevolg hebben dat er geen koelwater meer naar de reactor stroomt. De temperatuur kan vervolgens oplopen tot een onacceptabele hoogte, met schade aan het product of de reactor tot gevolg. Het team zal dan waarschijnlijk besluiten dat een tweede, of misschien zelfs wel een derde pomp nodig is voor een betrouwbare en veilige bedrijfsvoering. Als de pomp zelf nog eens onder de loep wordt genomen zouden mogelijk optredende storingen en preventieve maatregelen die genomen dienen te worden in meer detail kunnen worden bepaald. 
Het rücksichtslos schrappen of sterk reduceren van het preventief onderhoudsbudget van een chemische fabriek is te kort door de bocht als hier geen analyse van het storingspatroon aan vooraf is gegaan. In de praktijk gebeurt dit laatste helaas veel te weinig en het eerste veel teveel. Met de analyse voor het onderhoud van mijn kozijnen ben ik snel klaar, preventief onderhoud had mij een hoop geld bespaard en belangrijker nog: ik had eerder van mijn nieuwe tuinset kunnen genieten… Wat zijn jouw ervaringen met onderhoud? Schrijf jouw tips en tricks in de commentaarvelden hieronder. Leuk artikel? Help me dan om het artikel te verspreiden door op een of meerdere van de social media knoppen hieronder te drukken.
